Προετοιμασία σχεδιασμού της Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων (CLLD) για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 στην Ανατολική Πελοπόννησο

1. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ – ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

 Η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Πελοποννήσου στην οποία υλοποιείται σήμερα το τοπικό πρόγραμμα LEADER καθώς και το πρόγραμμα του Άξονα 3 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελεί ενιαία περιοχή προγραμματισμού και υλοποίησης αναπτυξιακών παρεμβάσεων.

Η περιοχή αποτελεί την αγροτική ζώνη της ενδοχώρας τεσσάρων (4) πολύ σημαντικών αστικών κέντρων της Ανατολικής Πελοποννήσου: του Ναυπλίου, του Άργους, της Τρίπολης και της Σπάρτης (που κατατάσσονται με βάση τον χωροταξικό και αναπτυξιακό σχεδίασμά της χώρας ισοβαρή και αλληλεξαρτώμενα με διοικητικό κέντρο την Τρίπολη), κέντρα με κοινή ιστορία, πολιτισμό και κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά, γεγονός στο οποίο και η περιοχή οφείλει ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής, ιστορικής αλλά και γεωγραφικής της συνέχειας και ενότητας. Αναπτύσσεται ανατολικά του κεντρικού οδικού άξονα της Πελοποννήσου, αντιμετωπίζοντας κοινά περιβαλλοντικά, χωροταξικά και αναπτυξιακά προβλήματα.

Η συνολική έκταση και ο μόνιμος πληθυσμός της περιοχής παρέμβασης της Αναπτυξιακής Πάρνωνα, υπολογίζεται σε ~9.500km² (έναντι 15.490km² της Περιφέρειας Πελοποννήσου) και 148.078 άτομα αντίστοιχα (εξαιρουμένων των αστικών κέντρων της Σπάρτης, της Τρίπολης, του Άργους και του Ναυπλίου).

1.1 Γεωγραφία

Η περιοχή παρέμβασης διαμορφώνει σχηματικά ένα «πέταλο» ορεινών, ημιορεινών και πεδινών περιοχών με κοινά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά, που «αγκαλιάζει» τον ορεινό όγκο του Πάρνωνα, αναπτυσσόμενο κυρίως στις υπώρειές του, εφάπτεται στα δυτικά και νοτιοδυτικά με τον ορεινό όγκο του Ανατολικού Ταϋγέτου, και διαβρέχεται από τον Αργολικό κόλπο και το Μυρτώο πέλαγος στα νότια, ανατολικά και βορειοανατολικά του, γεγονός που – παράλληλα με τη διενέργεια του συνόλου σχεδόν των συγκοινωνιών και μεταφορών της περιοχής μέχρι τη δεκαετία του ’50 μέσω θαλάσσης – επέδρασε ουσιαστικά στον έντονο νησιωτικό χαρακτήρα και τη «νησιωτικού τύπου» αναπτυξιακή δομή και εξέλιξη των – παραθαλάσσιων κυρίως – αλλά και συνολικά των οικισμών της.

1.2 Χωροταξική Διαχείριση – Συγκοινωνίες

Με βάση το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού, στο κεφάλαιο κύριοι άξονες ανάπτυξης της Ηπειρωτικής Ελλάδας, το σύνολο της περιοχής παρέμβασης αναπτύσσεται ανατολικά του Άξονα Κεντρικής Πελοποννήσου (Κόρινθος, Τρίπολη, Καλαμάτα), ενώ κεντρικό θέμα των φορέων της περιοχής και αντικείμενο συσπείρωσης αποτελεί η διεκδίκηση του Άξονα Νοτιοανατολικής Πελοποννήσου (Επίδαυρος – Άργος – Άστρος – Λεωνίδιο – Μονεμβάσια – Γύθειο) γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται η περιοχή παρέμβασης, και ταυτόχρονα αποτελεί τη βάση συσπείρωσης του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού.

Στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού, το θέμα που επίσης αποτελεί βάση συσπείρωσης των φορέων της περιοχής είναι η ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών Επιδαύρου, Ναυπλίου, Νέας Κίου, Άστρους, Λεωνιδίου, Μονεμβάσιας και Νεάπολης, που μαζί με το Γύθειο, θα ενώσουν απευθείας την Πελοπόννησο ακτοπλοϊκά με τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.

Ταυτόχρονα η Επίδαυρος και η Μάνη ως διεθνείς τουριστικοί προορισμοί απέχουν λιγότερο από μία και ½ ώρα από το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και το ανερχόμενο τουριστικά αεροδρόμιο της Καλαμάτας αντίστοιχα.

1.3 Κοινωνικά – Οικονομικά Στοιχεία

Η περιοχή  προτεινόμενης παρέμβασης αποτελείται από τμήματα μιας ευρείας περιοχής σχεδιασμού με όλα τα κοινά χαρακτηριστικά της οικονομικής και τουριστικής ανάπτυξης που αναλυτικά περιγράφονται παρακάτω. Ταυτόχρονα, πάνω από το 80% του πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής κατοικεί και αναπτύσσεται οικονομικά και κοινωνικά στην πεδινή και παραλιακή ζώνη ενώ έχει κοινωνικές αναφορές και καταγωγή στα ορεινά χωριά του Πάρνωνα, του Ταϋγέτου και του Μαινάλου σε ότι αφορά την Αργολίδα.

Η προτεινόμενη παρέμβαση συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην υλοποίηση  του  σχεδιασμού  και του προγραμματισμό δράσεων ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης δημιουργώντας μια συνέχεια στις επικείμενες παρεμβάσεις της αναπτυξιακής διαδικασίας της Ανατολικής Πελοποννήσου.

Τα παραπάνω γεωγραφικά, περιβαλλοντικά, χωροταξικά, κοινωνικοοικονομικά και ιστορικά στοιχεία διαμορφώνουν σήμερα την ενιαία περιοχή προγραμματισμού όπως σε αυτήν οδήγησε μια μακροχρόνια συνεργασία  της περιοχής μέσω ανοιχτής διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης του συνόλου των φορέων της περιοχής, με πρωτοβουλία της ΟΤΔ Αναπτυξιακή Πάρνωνα Α.Ε.

1.4 Αναπτυξιακά προβλήματα – Συγκυρία

Οι πρόσφατες εξελίξεις στον οικονομικό τομέα, η διεύρυνση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η μείωση των εισοδημάτων, της αγοραστικής δύναμης και η αύξηση της φτώχειας στη χώρα κυρίως, αλλά και στην Ευρώπη και τον κόσμο δευτερευόντως, επιτάσσουν την επανεξέταση των δεδομένων και την επικαιροποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού στην περιοχή.

Υπάρχουν πλέον δεδομένα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, δεδομένα για την τελευταία πενταετία και τις μεταβολές που επέφερε στην ανεργία, στην επιχειρηματική κοινότητα, την επίδραση στη δραστηριότητα και την οικονομία του τόπου, στην παραγωγή και τις εξαγωγές τοπικών προϊόντων, στις υπηρεσίες και τον τουριστικό τομέα κ.α. Δεδομένα που σε συνδυασμό με εκτιμήσεις των ειδικών αλλά και τις απόψεις των ίδιων των επιχειρηματιών μπορούν να αναδείξουν τις απαιτούμενες μεταβολές στο σχεδιασμό.

2. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ, ΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ.

Βασική προϋπόθεση για το καθορισμό της τοπικής στρατηγικής που υποστηρίζεται από την Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) της Αναπτυξιακής Εταιρείας Πάρνωνα για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, είναι η απόκτηση γνώσεων και η μεταφορά τεχνογνωσίας στα στελέχη των φορέων και των επιχειρήσεων προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητα στον προγραμματισμό και σχεδιασμό. Κεντρικός στόχος παραμένει η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητα της περιοχής και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στην δύσκολη αυτή οικονομική συγκυρία.

Το Σχέδιο Δράσης της προετοιμασίας της περιοχής στο πλαίσιο της CLLD θα συμβάλει στην «εξόρυξη γνώσης» και στην μεταφορά απαραίτητης τεχνογνωσίας που θα εστιάζει στην αξιολόγηση των νέων δεδομένων για την παραγωγική ικανότητα, την επιχειρηματικότητα και την κοινωνική συνοχή.

Κατά την προετοιμασία του προγράμματος θα δοθεί βάρος στην επιμόρφωση, στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Θα γίνει επίσης καταγραφή και εκτίμηση απόψεων και προτάσεων από φορείς και επιχειρήσεις ώστε να αποτυπωθεί η τρέχουσα άποψή τους και οι προτεραιότητες για τις ανάγκες τους και τις απαιτούμενες ενέργειες.

2.1 Στοιχεία για το αντικείμενο της προετοιμασίας

2.2 Φύση – Πολιτισμός στην Ανατολική Πελοπόννησο

Η περιοχή της Ανατολικής Πελοποννήσου αποτελεί έναν ιδανικό τουριστικό προορισμό αφού αποτελεί μοναδικό συνδυασμό ευνοϊκού κλίματος, ποικιλόμορφων φυσικών τοπίων και ιστορικού τόπου με πολλά και σημαντικά πολιτιστικά μνημεία. Ειδικότερα διαθέτει τους παρακάτω τουριστικούς πόρους (ο κατάλογος είναι ενδεικτικός):

Φυσικό τοπίο

• Δεκαπέντε (15) περιοχές NATURA:

 

• Βιότοποι Corine

• Σπήλαια: Με σημαντικότερα το Σπήλαιο Αγίου Ανδρέα Καστανιάς (Λακωνία), το Σπήλαιο Γλυφάδα Διρού (Λακωνία), το Σπήλαιο Διονύσου Λεωνιδίου (Αρκαδία), το Σπήλαιο Κάψια Μαντινείας (Αρκαδία), το Σπήλαιο των ερωτευμένων Τυρού (Αρκαδία), τα Σπήλαια Δολίνες (Αργολίδα) και το Σπήλαιο Φράγχθι (Αργολίδα).

• Πρ.Ηλίας, Κάμπος, Αυλώνα, Μικρό & Μεγάλο Ασπροβούνι, Λουτρό, Θωμά, Παπούλια, Μαυροβούνι, Αγ. Ιωάννης, Καταφύκι, Κασιδιάρη & Κάμπος Δ. Κρανιδίου
• Σταυροπόδι-Καναπίτσα
• Νησίδες Ρόμβη-Δασκαλειό
• Προφ. Ηλίας-Δελόκορμο
• Μάλιζα-Τούρνεζα

Αρκαδία

• Δασώδης περιοχή Αγ. Θεοδώρων
• Υγροβιότοπος Μουστού
• Μονή Παλαιοπαναγιάς
• Φονεμένοι-Κούτσουρα
• Κάμπος (Καρυών)
• Σελλασίας Βρεσθένων
• Κουφοβούνι-Τσικούλιο
• Φαράγγι Μαζιάς
• Κορομηλιά – Βασκίνα

Λακωνία

• Αναδασώσεις (Ποταμιά-Βασιλικής-Βασιλακίου)
• Λουτσάκα-Χαμοσπηλιά-Πέρα Βρύση
• Αγ. Γεώργιος ή Κάστρο Γερακίου
• Γαϊδουροβούνι
• Ξυλί
• Κάτω Κορογόνα
• Πράταγος-Αετοφωλιά
• Βαβίλα – Κούνος 

Αρχαιολογικοί χώροι

Στην περιοχή υπάρχει ένα σημαντικό δίκτυο αρχαιολογικών χώρων, οι πιο γνωστοί από τους οποίους είναι: αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, αρχαίες Μυκηναϊκές γέφυρες, Αρχαία Αγορά και Ηραίον Άργους, η Αρχαία Τύρινθα, η έπαυλη του Ηρώδου του Αττικού στα Δολιανά Αρκαδίας, η Ακρόπολη Σπάρτης, η Πελλάνα Λακωνίας, η   Ακρόπολη της Eπιδαύρου Λιμηράς, ο Ναός Επικούριου Απόλλωνα κτλ.

Παράλληλα, υπάρχει ένα αξιόλογο δίκτυο Κάστρων, όπως το Παλαμήδι, το Μπούρτζι, το Βυζαντινό Κάστρο του Γερακιού, ο Μυστράς, το Κάστρο Μονεμβάσιας, τα κάστρα της Μάνης κ.α.

Νεότερα Μνημεία

Μερικά από τα σημαντικότερα κτίρια της περιοχής, που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα, είναι το Δημοτικό Σχολείο Κυπαρισσίου, το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Πέτρου, το νεοκλασικό διατηρητέο μνημείο στο Άστρος εντός του οποίου έλαβε χώρα η Β’ Εθνοσυνέλευση, η Βιβλιοθήκη της Κοινότητας Κοσμά (με 3.000 περίπου τόμους), κ.ά.

Επιπλέον, μερικά από τα οχυρά πυργόσπιτα, χαρακτηριστικά δείγματα των προεπαναστατικών κατοικιών της περιοχής, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα, είναι τα ακόλουθα:

• Ο πύργος Τρικαλίτη στον Άγιο Πέτρο
• Ο πύργος του Τσικαλιώτη στο Λεωνίδιο
• Ο πύργος Καψαμπέλη στην Καστάνιτσα

Παραλίες – Τουριστικοί πόλοι – Προορισμοί

Οι πιο γνωστοί τουριστικοί καλοκαιρινοί (και όχι μόνο) προορισμοί στην περιοχή παρέμβασης, που αποτελούν πόλο έλξης ξένων και Ελλήνων επισκεπτών, είναι: Πόρτο Χέλι, Νέα Επίδαυρος, Ίρια, Δρέπανο, Τολό, Άστρος, Τυρός, Λεωνίδιο, Πούλιθρα, Ελαφόνησος, Γύθειο.

2.3 Τοπικά Προϊόντα

Τα προβλήματα των Μικρομεσαίων, κυρίως, Επιχειρήσεων της περιοχής είναι πολλά και σημαντικά και για να αντιμετωπιστούν απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες προώθησης καινοτόμων πρωτοβουλιών εξωστρέφειας και ελπιδοφόρων συνεργασιών των παραγωγικών κλάδων της τοπικής οικονομίας, ώστε να δημιουργηθούν ουσιαστικές ευκαιρίες ανάπτυξης για την περιοχή.

Στη βάση αυτής της ανάγκης για συλλογική και οργανωμένη επιχειρηματική δραστηριότητα προκύπτει η ανάγκη δικτύωσης και εξωστρέφειας των τοπικών επιχειρήσεων.

Βασικός στόχος είναι η απόκτηση γνώσεων για την προώθηση και προβολή των εκλεκτών τοπικών προϊόντων, η συγκρότηση μιας ισχυρής ταυτότητας για την τοπική παραγωγή και η συνακόλουθη ενίσχυση των παραγωγικών επιχειρήσεων της περιοχής, με προοπτική αυτό το δύσκολο εγχείρημα να επεκταθεί δυναμικό και να ξεπεράσει τα στενά εθνικά σύνορα. Μερικά από τα πλέον αντιπροσωπευτικά προϊόντα της τοπικής παραγωγής που μπορούν να προωθηθούν μέσω ενεργειών δικτύωσης και εξωστρέφειας είναι:

• λάδι, ελιές και πάστα ελιάς,
• κρασί,
• χυμοί φρούτων,
• τυροκομικά προϊόντα (σήμα ΠΟΠ ΦΕΤΑ και το ΠΟΠ τυρί Σφέλα)
• παστό κρέας (σύγκλινο Μάνης),
• μήλα Τριπόλεως
• μελιτζάνα (τσακώνικη)
• μέλι κ.ά.

Η υψηλή ποιότητα και η διατροφική αξία των προϊόντων αυτών, καθώς και η σύνδεσή τους με την τοπική παράδοση αποτελούν το κύριο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την εδραίωση τους σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Μεταξύ των άλλων επιδιώκεται μέσω της δικτύωσης η διαμόρφωση μιας διακριτής εταιρικής ταυτότητας, και η δημιουργία ενός ισχυρού και αναγνωρίσιμου εμπορικού σήματος.

Η διαδικασία δημιουργίας μιας μοναδικής ταυτότητας (branding) έχει ως σκοπό να διαφοροποιήσει τις επιχειρήσεις της περιοχής από τις ανταγωνιστικές της. Η διακριτή ταυτότητα δεν αποτελεί το μόνο σημείο διαφοροποίησης. Η εμφάνιση και η συσκευασία των προϊόντων, τα λογότυπα, τα slogan και τα διαφημιστικά μηνύματα θα πρέπει να είναι σημεία αναφοράς που θα παραπέμπουν όλα στην ξεχωριστή, μοναδική και αξιοσημείωτη προέλευση και «ιστορία» των προϊόντων.

Το σχέδιο θα εξετάσει το σύνολο των παραμέτρων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων που επιδιώκεται να αναπτυχθούν και θα τεκμηριώνει τα οφέλη ώστε να αξίζει να επενδυθούν κεφάλαια σε αυτήν και να προκαλέσει τη συμμετοχή των επιχειρηματιών και των τοπικών παραγωγών. Η όλη διαδικασία δεν είναι εύκολη υπόθεση και προϋποθέτει ιδιαίτερα μεγάλη πείρα και εξειδίκευση.

Η επίτευξη, ωστόσο, των στόχων αποτελεί πρόκληση για τους συμμετέχοντες επιχειρηματίες του φιλόδοξου αυτού επιχειρηματικού εγχειρήματος και, ίσως, είναι το πιο δύσκολο από όλα τα στάδια της διαδικασίας. Η μακρόχρονη ανάπτυξη, η διαχρονική παρουσία και η υγιής κερδοφορία επιτυγχάνεται ακολουθώντας τις συνεχείς εξελίξεις στα πολλαπλά επιχειρηματικά και οργανωτικά επίπεδα της σύγχρονης οικονομίας.

Συνολικά, στην περιοχή παρέμβασης της Αναπτυξιακής Πάρνωνα, δραστηριοποιούνται 151 πιστοποιημένες εταιρείες με προϊόντα ΠΟΠ (Προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) και ΠΓΕ (Προϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης) και συγκεκριμένα 24 επιχειρήσεις στο νομό Αρκαδίας, 36 στο νομό Αργολίδας και 91 στο νομό Λακωνίας.

Παρακάτω παρουσιάζονται τα προϊόντα ΠΟΠ της περιοχής παρέμβασης της Αναπτυξιακής Πάρνωνα και της περιφέρειας Πελοποννήσου:

! Από τους παραπάνω πίνακες, παρατηρούμε ότι ~75% των ΠΟΠ-ΠΓΕ προϊόντων της περιφέρειας Πελοποννήσου, ανήκουν στην περιοχή παρέμβασης της Αναπτυξιακής Πάρνωνα Α.Ε.

2.4 Τουρισμός

Η περιοχή της Ανατολικής Πελοποννήσου διαθέτει μεγάλη ποικιλία και πυκνότητα τουριστικών πόλων έλξης και δέχεται τουρίστες από όλον τον κόσμο. Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό της τουριστικής της αύξησης υπολείπεται του παγκόσμιου μέσου όρου, αναμένεται ότι, κατά τα προσεχή έτη, θα διπλασιαστεί ο αριθμός των τουριστών εάν διατηρηθούν οι τάσεις που καταγράφονται.

Ως τουριστικός προορισμός, είναι ιδιαίτερα προικισμένη περιοχή και διαθέτει αξιόλογους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, οι οποίοι της εξασφαλίζουν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και πληθώρα δυνατοτήτων για την ανάδειξή της σε πόλο έλξης τουριστών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ποικιλία των φυσικών πόρων της Ανατολικής Πελοποννήσου δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης πολλών μορφών εναλλακτικού τουρισμού.

Ο τουρισμός στην περιοχή αποτελείται από μεγάλη ποικιλία προϊόντων και προορισμών, με φυσική συνέπεια, ένας σημαντικός αριθμός δημόσιων και ιδιωτικών φορέων να ενασχολούνται με συναφείς δραστηριότητες σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Στο σύνολό του, διαθέτει απαράμιλλες δυνατότητες και μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αρκετών πρωτογενών στόχων, όπως είναι η βιώσιμη ανάπτυξη, η οικονομική ανάκαμψη, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, καθώς και νέες ευκαιρίες για απασχόληση και για κοινωνική συνοχή.

Για τους κατοίκους της περιοχής της Ανατολικής Πελοποννήσου, ο τουρισμός συνιστά σημαντικό έρεισμα για αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους και υπάρχει η πεποίθηση ότι η παρούσα πραγματικότητα μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω, με την προώθηση ενός βιώσιμου, ποιοτικού και ανταγωνιστικού τουρισμού, με απαραίτητη προϋπόθεση την περιφρούρηση του φυσικού και πολιτιστικού θησαυρού της Πελοποννήσου.

Η προτεινόμενη διαδικασία τοπικού σχεδιασμού θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τον προσδιορισμό της στρατηγικής και την διασαφήνιση των δράσεων εκείνων που υποστηρίζουν και συνηγορούν υπέρ της πρωτοβουλίας για την ανάδειξη ενιαίας ταυτότητας της Ανατολικής Πελοποννήσου. Σκοπός της – πέρα από το στρατηγικό σχεδιασμό – είναι να καθορίσει και τις ενέργειες που αναδεικνύουν, με συνέπεια και αξιοπιστία, αυτή την ενιαία ταυτότητα, καθώς και να εντοπίσει και να αναλύσει τους τομείς εκείνους που χρήζουν ενίσχυσης και τόνωσης, προκειμένου να επιδιωχθεί η αναγκαία εξωστρέφεια. Γενικός στόχος του σχεδιασμού είναι η γνώση για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Ανατολικής Πελοποννήσου για την προβολή και κατοχύρωση της μοναδικότητας της περιοχής, ως ενιαίου γεωγραφικού τόπου αλλά και τουριστικού προορισμού.

Μέσα από τη διάρθρωση των ενημερωτικών συναντήσεων, θα αναδειχθούν τα ιδιαίτερα στοιχεία της περιοχής της Ανατολικής Πελοποννήσου προκειμένου να αξιοποιηθούν οι αναπτυξιακές της δυνατότητες, όσον αφορά στους τοπικούς πόρους – ανθρωπογενείς, περιβαλλοντικούς και πολιτισμικούς – με φυσικό επακόλουθο την ενίσχυση της εξελικτικής της πορείας. Συγκεκριμένα, επισημαίνεται πώς, με τη σύνδεση των στοιχείων αυτών και την ανάδειξη μιας νέας εικόνας, δημιουργούνται εσωτερικές διαδρομές που δείχνουν τον δρόμο για την ένταξη της Ανατολικής Πελοποννήσου στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Καταδεικνύεται, δηλαδή, με ποιες συντονισμένες ενέργειες και δράσεις μπορεί να διαμορφωθεί η εικόνα της προκειμένου να ισχυροποιηθεί η θέση της στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.

Θα προσεγγίσει δράσεις εξωστρέφειας με την μορφή γεγονότων και δραστηριοτήτων πολιτισμού π.χ Φεστιβάλ τα οποία αναδεικνύουν τον χαρακτήρα την ταυτότητα και τα προϊόντα της περιοχής βάζοντας την σε ένα δίκτυο περιοχών που έχουν «πολλά να πούν». Το τοπικό πρόγραμμα θα καθορίσει με σαφήνεια την επιλεγμένη στρατηγική προβολής και σύνδεσης εκείνων των πόρων-πόλων της περιοχής, οι οποίοι, ναι μεν διαθέτουν διεθνή αναγνώριση, δεν ταυτίζονται, όμως, με την περιοχή ως ενιαία γεωγραφική και τουριστική οντότητα. Από τα αποτελέσματα της μελέτης, θα τεκμηριωθεί η συμμετοχή των τοπικών τουριστικών επιχειρήσεων σε δικτυώσεις ικανές να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο «τουριστικό προϊόν» για την περιοχή στο σύνολό της.

3. ΠΟΛΟΙ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ

Στην περιοχή της Ανατολικής Πελοποννήσου, πέρα από τους κλασσικούς τουριστικούς πόρους, όπως η καθαρή θάλασσα και οι γραφικές παραλίες που είναι εύκολα ανταγωνίσιμοι ιδιαίτερα από περιοχές που διαθέτουν αντίστοιχους πόρους και επιπρόσθετα έχουν πιο ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή, υπάρχουν άλλου τύπου τουριστικοί πόροι που μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στην προηγούμενη αντινομία.

Ο συνδυασμός της πλούσιας ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και παράδοσης σε όλη την έκταση της περιοχής με τους αξιόλογους φυσικούς πόρους, τόσο ορεινούς όσο και πεδινούς, δημιουργούν ένα σύμπλεγμα αξιοθέατων, το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό τουριστικό πόλο έλξης.

Στο παραπάνω σύμπλεγμα θα μπορούσαν να προστεθούν ακόμη και τα παραδοσιακά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και οι παραδοσιακές βιοτεχνίες.

Παρά το πλούσιο απόθεμα της περιοχής σε πολιτιστικούς πόρους, είναι εμφανής η έλλειψη αξιοποίησής τους, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε αφάνεια, και μόνο ελάχιστοι φορείς ή ιδιώτες να συντηρούν και να ασχολούνται περιστασιακά με αυτούς για ιδία επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτιστική και πνευματική ικανοποίηση.

Ο σχεδιασμός του τουριστικού τομέα θα πρέπει να αποσκοπεί στην επέκταση, τον εμπλουτισμό και την αναδιάρθρωση της τοπικής τουριστικής αγοράς, ώστε να προσελκύσει νέα τουριστική πελατεία, τόσο αριθμητικά όσο και ποιοτικά, με διαφορετική πολιτιστική, περιβαλλοντική και καταναλωτική στάση και συμπεριφορά.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και με την ανάπτυξη «νέων» μορφών τουρισμού. Πρόκειται για σύνθετα προϊόντα τουρισμού με νέα οργανωτικά χαρακτηριστικά, εξειδικευμένη και δυναμική ζήτηση και καινοτόμο χαρακτήρα.

Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως αλλιώς αποκαλούνται, συνδέονται με ένα εναλλακτικό τύπο τουρισμού σε δύο επίπεδα που αφορούν τον τρόπο οργάνωσης και διενέργειας του ταξιδιού και τα χαρακτηριστικά των τουριστικών δραστηριοτήτων που αναζητά ο τουρίστας. Συνήθως περιλαμβάνουν περιβαλλοντικές και αθλητικές δραστηριότητες, ταξίδια περιήγησης και εκπαίδευσης, περιοχές με καθαρό περιβάλλον και πλούσια πολιτιστική παράδοση και δράσεις με οικολογική διάσταση..

Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι δυνατό να προσελκύουν το τουριστικό κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, οπότε θα καταστεί δυνατή η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Οι θεματικές τουριστικές ενότητες που μπορούν να αναπτυχθούν στην περιοχή είναι οι ακόλουθες:

Αγροτουρισμός – Στον κλασσικό τύπο αγροτουρισμού ο επισκέπτης μένει σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο της αγροικίας, όπου μπορεί να ασχοληθεί και με αγροτικές εργασίες. Ο παραδοσιακός αυτός τύπος τουρισμού συνδυάζει τη φυσιολατρία με τη διάθεση των προϊόντων και τη διαμονή σε αγροτικό περιβάλλον. Ήδη σε μέρη όπως το Έλος Λακωνίας και το Λεωνίδιο Αρκαδίας έχουν ξεκινήσει σημαντικές προσπάθειες για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού.

Οικολογικός Τουρισμός – Η προστασία του περιβάλλοντος, η φυσιολατρία αλλά και ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας πολλών από τα ταξίδια αυτής της μορφής ενίσχυσαν τη ζήτησή της. Οι περιοχές όπου συγκεντρώνεται κυρίως η ζήτηση είναι περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ορεινές περιοχές, υδροβιότοποι, εθνικοί δρυμοί, περιοχές με δάση, λίμνες, ποτάμια και οικολογικά πάρκα. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής διαθέτει ένα πλούσιο και αξιόλογο φυσικό περιβάλλον το οποίο ξεχωρίζει για την οικολογική του αξία. Ο υγρότοπος του Μουστού αποτελεί παράδειγμα περιοχής που έχει αξιοποιηθεί ως περιοχή οικοανάπτυξης με την ονομασία Οικολογικό Πάρκο Πάρνωνα – Υγρότοπος Μουστού. Σε αυτή την οριοθετημένη περιοχή φιλοξενούνται ήπιες δραστηριότητες αναψυχής και έχει αξιοποιηθεί ως χώρος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Πολιτιστικός Τουρισμός – Αυτή η μορφή τουρισμού συνδέεται με την τάση των σύγχρονων τουριστών για αναζήτηση πρωτότυπων, αυθεντικών και νέων πολιτιστικών διαδρομών στα ταξίδια τους. Η περιοχή παρέμβασης έχει μεγάλη ιστορία που ξεκινά από τους ιστορικούς χώρους της αρχαιότητας, που όμως δεν έχει αξιοποιηθεί και προβληθεί επαρκώς με αποτέλεσμα να μην είναι ευρέως γνωστή στους πωλητές τουριστικών προορισμών.  Στο πλαίσιο του πολιτιστικού τουρισμού θα μπορούσε να συγκροτηθεί ένα σπουδαίο τουριστικό προϊόν που να σηματοδοτείται από το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου την Αρχαία Σπάρτη μέχρι την αρχιτεκτονική κληρονομιά του Ναυπλίου της Τσακωνιάς της Μομεμβάσιας και της Μάνης.

Θρησκευτικός Τουρισμός – Πρόκειται για μια μορφή τουρισμού όπου κυριαρχεί το θρησκευτικό κίνητρο. Σε ολόκληρη την περιοχή παρέμβασης βρίσκονται διάσπαρτα αξιόλογα μοναστήρια, σημαντικές εκκλησίες και σπουδαία θρησκευτικά μνημεία τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα δίκτυο και να θέσουν τις βάσεις για την προώθηση του θρησκευτικού τουρισμού. Οι περισσότερες πόλεις της περιοχής, όπως, η Μονεμβάσια, το Λεωνίδιο, το Άστρος μπορούν να λειτουργήσουν ως πύλες εισόδου σε πιο ορεινά σημεία της ενδοχώρας της Πελοποννήσου όπου μπορούν να γίνουν περιηγήσεις σε μοναστήρια, ναούς και ξωκλήσια.

Θαλάσσιος Τουρισμός – Αυτού του τύπου ο τουρισμός συνδέεται αποκλειστικά με θαλάσσιες δραστηριότητες και μπορεί να περιλαμβάνει ιστιοπλοΐα, σερφ, σκι, περιηγητικά ταξίδια με σκάφη, καταδύσεις, υποβρύχιο ψάρεμα, κλπ. Στην περιοχή υπάρχουν πολλά μέρη όπου μπορεί να προωθηθεί ο θαλάσσιος τουρισμός, καθώς η περιοχή διαθέτει παράλια ζώνη ικανή για τέτοιες δραστηριότητες.

Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι οι κύριοι εκφραστές της τουριστικής πολιτικής που θα πρέπει να υιοθετηθεί, καθώς μετουσιώνουν τους επιδιωκόμενους στόχους που συνάδουν με το προφίλ της περιοχής της Ανατολικής Πελοποννήσου. Συνεπώς οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού μπορούν να αποτελέσουν τα πρότυπα δραστηριοτήτων και ανάπτυξης, τα οποία επιτυγχάνουν οικονομικό αποτέλεσμα συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αειφορία των φυσικών πόρων, χωρίς να τους αλλοιώνουν ανεπανόρθωτα όπως πολύ συχνά συμβαίνει με το μαζικό τουρισμό.

4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ)

Η ανάλυση SWOT (από τα αρχικά των λέξεων Strengths, Weaknesses, Opportunities και Threats) στοχεύει αφενός στον εντοπισμό, την παρουσίαση και το σχολιασμό στοιχείων που αντιμετωπίζονται ως «ισχυρά» και «ασθενή» στοιχεία της οικονομίας της περιοχής παρέμβασης, και αφετέρου στον εντοπισμό των στοιχείων που εκτιμάται ότι προσφέρουν «ευκαιρίες» ανάπτυξης για την περιοχή ή αποτελούν «απειλές» για την ανάπτυξή της. Από τις αναλύσεις των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής αλλά και των επιμέρους τομέων της, ακολουθεί μια σειρά διαπιστώσεων για το σύνολο της περιοχής παρέμβασης, που παρουσιάζονται ακολούθως.

4.1  Φυσικό Περιβάλλον

Οι φυσικοί πόροι της περιοχής αποτελούν κεντρικό παράγοντα για την ανάπτυξή της, και η διατήρησή τους σχετίζεται με τη διερεύνηση νέων μορφών αξιοποίησης και την αναδιάρθρωση παραγωγικών δραστηριοτήτων που τείνουν να δημιουργούν ανεξέλεγκτα προβλήματα. Διαφαίνεται οτι η προστασία του περιβάλλοντος και η αξιοποίησή του σε ήπιες δραστηριότητες αναψυχής μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Η ποικιλομορφία και εναλλαγή του τοπίου και του αναγλύφου, με συνδυασμό ορεινών, ημιορεινών, παραθαλάσσιων – πεδινών και νησιωτικών περιοχών, 2) Το έυκρατο κλίμα (ήπιοι χειμώνες – θερμά καλοκαίρια), 3) Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα με πληθώρα ενδημικών, προστατευόμενων και μοναδικών ειδών, 4) Η ύπαρξη πολύ σημαντικού αριθμού θεσμοθετημένων – προστατευόμενων περιοχών, συγκεκριμένα: 11 περιοχές NATURA 2000, 5) Η καλή ποιότητα των θαλάσσιων υδάτων, 6) Η σχετική αφθονία υδάτων λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους και των ορεινών όγκων.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Η απουσία ολοκληρωμένων έργων και παρεμβάσεων αξιοποίησης, ανάδειξης και διαχείρισης των περιοχών φυσικού κάλλους, 2) Η έλλειψη Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων. 3) Η έλλειψη επαρκών Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) και δικτύων αποχέτευσης, 4) Η ύπαρξη απειλούμενων ειδών πανίδας, 5) Η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του τοπικού πληθυσμού σχετικά με θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και εναλλακτικών πηγών ενέργειας, 6) Η ανεπαρκής διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων με ασφάλεια από τις επιχειρήσεις, 7) Η έλλειψη έως σήμερα χωροταξικού και ρυθμιστικού σχεδιασμού στα περισσότερα από τα Δημοτικά Διαμερίσματα της περιοχής.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες που διαφαίνονται για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Η αποκατάσταση των ανενεργών Χ.Α.Δ.Α. της περιοχής που αναμένεται να ξεκινήσει με την ολοκλήρωση των σχετικών μελετών, 2) Η ικανοποιητικού βαθμού συναίνεση που επιδεικνύει ο τοπικός πληθυσμός για τις προστατευόμενες περιοχές, 3) Η σύνδεση των προστατευόμενων περιοχών με ήπιες δραστηριότητες όπως ο οικοτουρισμός, η αναψυχή και η περιβαλλοντική εκπαίδευση, 4) Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Απορριμμάτων σύμφωνα με τον διεθνή διαγωνισμό της Περιφέρειας Πελοποννήσου. 5) Η αξιοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων ως χρηματοδοτικά εργαλεία για έργα ανάδειξης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (π.χ. ΣΕΣ 2014 – 2020, κ.α.),

Οι απειλές – κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Οι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές, η συχνή εμφάνιση κατολισθήσεων – γεωλισθήσεων και οι πλημμύρες, συνέπεια της παράνομης δόμησης, της υλοποίησης έργων χωρίς κατάλληλο μελετητικό υπόβαθρο και της έντονης τουριστικής πίεσης ειδικά στις πεδινές περιοχές, 2) Η αλόγιστη εντατικοποίηση της γεωργίας, με την ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων, τις γεωτρήσεις, την έλλειψη έργων διαχείρισης υδάτινων πόρων, 3) Η υπερβόσκηση λόγω της έλλειψης διαχειριστικού σχεδίου για τους βοσκοτόπους, 4) Οι τάσεις ερημοποίησης λόγω των υδροβόρων πρακτικών, 5) Η ανεξέλεγκτη οικιστική ανάπτυξη στις εκτός σχεδίου περιοχές, από τις οποίες απουσιάζουν οι ρυθμίσεις χρήσεως γης και όρων – περιορισμών δόμησης.

4.2  Πολιτιστικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον

Η προστασία και ανάδειξη του πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιβίωση των αγροτικών περιοχών. Αφενός, η πολιτιστική κληρονομιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το τοπίο της υπαίθρου και αποτελεί ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα, αφετέρου το υποβαθμισμένο ανθρωπογενές περιβάλλον αποτελεί αιτία της αγροτικής εξόδου προς τα πλησιέστερα ή και μεγάλα εθνικά αστικά κέντρα.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα του πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής είναι: 1) Η πλούσια ιστορία της με αρχή από τα προελληνικά φύλα (5.000 π.Χ.), 2) Η πληθώρα πολιτιστικών πόρων διαφόρων ιστορικών περιόδων (προϊστορικές-κλασσικές αρχαιότητες, βυζαντινά-μεταβυζαντινά μνημεία και μνημεία των νεοτέρων χρόνων), 3) Η ύπαρξη πολλών ιστορικών και παραδοσιακών οικισμών (Μυστράς, Μονεμβάσια, Λεωνίδιο, κ.α.), 4) Η πληθώρα πολιτιστικών συλλόγων, πολιτιστικών εκδηλώσεων και τοπικών παραδοσιακών εορτών, 5) Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μικρών αγροτικών κοινοτήτων που διασφαλίζει την ανάπτυξη της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής στο σύνολο της περιοχής παρέμβασης, 6) Η επαφή με τα αστικά κέντρα του Ναυπλίου, του Άργους, της Τρίπολης και της Σπάρτης που καλύπτουν τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες της περιοχής παρέμβασης, 7) Η εύκολη πρόσβαση από την Αθήνα.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα του πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής είναι: 1) Η μη οργανωμένη αξιοποίηση των τοπικών παραδόσεων και των τοπικών πολιτιστικών πόρων στην κατεύθυνση της προσέλκυσης επισκεπτών, 2) Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού κτισμάτων με ιδιαίτερα στοιχεία αισθητικής και ιστορικής αξίας που χρήζουν αποκατάστασης, 3) Η ανάγκη παρεμβάσεων στους κοινόχρηστους χώρους των οικισμών στο πλαίσιο ολοκληρωμένων σχεδίων οικιστικής ανάπτυξης, 4) Η απουσία διαδικασιών ευαισθητοποίησης των κατοίκων σε σχέση με τα οφέλη και την αναγκαιότητα διατήρησης του τοπικού αρχιτεκτονικού χρώματος, 5) Η έλλειψη κέντρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, 6) Η έλλειψη κέντρων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών για τους κατοίκους των χωριών και την αποδέσμευση των χωριών από τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες που διαφαίνονται για το πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Η στροφή της τουριστικής αγοράς προς τα μοντέλα του εναλλακτικού τουρισμού, 2) Η αξιοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων ως χρηματοδοτικά εργαλεία για έργα προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. Ε.Π. Δυτικής Ελλάδος –  Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007 – 2013 κ.α.), 3) Η αναβάθμιση των μεταφορικών δικτύων και υποδομών για τη βελτίωση της προσπελασιμότητας της περιοχής με την αξιοποίηση κατάλληλων αναπτυξιακών προγραμμάτων (π.χ. Ε.Π. Προσπελασιμότητα, Ταμείο Συνοχής, κ.α.), 4) Η λειτουργία του Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας του Πάρνωνα, ως παράγοντα αξιοποίησης και ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος της περιοχής παρέμβασης, 5) Η διασύνδεση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της περιοχής με τους φορείς αναπτυξιακού σχεδιασμού,

Οι απειλές – κίνδυνοι για το πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής παρέμβασης είναι: 1) Η εγκατάλειψη μνημείων και κτιρίων αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος της περιοχής, που δίνει την εικόνα εγκατάλειψης των οικισμών, 2) Η εκτός σχεδίου δόμηση και η έλλειψη ουσιαστικών πολιτικών και μέτρων για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. 3) Η επέκταση της αρχαιοκαπηλίας λόγω έλλειψης μέτρων φύλαξης σημαντικών μνημείων.

4.3  Δημογραφικές Τάσεις – Κοινωνικές Εξελίξεις

Τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού μιας περιοχής παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική της ανάπτυξη.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα όσον αφορά τις δημογραφικές τάσεις και κοινωνικές εξελίξεις της περιοχής είναι: 1) Η αύξηση του πληθυσμού της περιοχής και της πληθυσμιακής της πυκνότητας που συμπίπτουν με τις ευρύτερες χωρικές ενότητες, 2) Η παραδοσιακή μορφή της οικογένειας που επικρατεί έως σήμερα και συμβάλλει στην στήριξη των νέων και ηλικιακά επιβαρυμένων ατόμων, 3) Η διαπίστωση ότι η περιοχή παρέμβασης δεν έχει την τάση να παρουσιάσει οξύ δημογραφικό πρόβλημα, 4) Η γνώση της παράδοσης, που για τον πληθυσμό αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα και προστιθέμενη αξία στο προϊόν που προκύπτει από την απασχόληση του.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα όσον αφορά τις δημογραφικές τάσεις και κοινωνικές εξελίξεις της περιοχής είναι: 1) Η ανομοιομορφία στην κατανομή της πληθυσμιακής αύξησης στην περιοχή, 2) Το έλλειμμα της περιοχής σε νέους, 3) Ο υψηλός δείκτης γήρανσης της περιοχής, 4) Ο υψηλότερος δείκτης εξάρτησης της περιοχής, 5) Το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης στην περιοχή, 6) Η δυσκολία ένταξης στην αγορά εργασίας που αντιμετωπίζουν κυρίως οι γυναίκες, 7) Η απουσία εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης, 8) Το έλλειμμα πληροφόρησης (εξελίξεις αγοράς εργασίας, προγράμματα κατάρτισης κλπ.), 9) Η μετανάστευση των νέων για σπουδές και συνήθως η μη επιστροφή τους.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες όσον αφορά τις δημογραφικές τάσεις και κοινωνικές εξελίξεις της περιοχής είναι: 1) Τα χρηματοδοτικά μέσα ενίσχυσης της απασχόλησης, της επιχειρηματικότητας και της κατάρτισης στο πλαίσιο της 4^ης Προγραμματικής Περιόδου, 2) Η ραγδαία ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών μέσων (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία, κ.α.), 3) Η σύνδεση των τοπικών (παραδοσιακών) επαγγελμάτων με τη σύγχρονη τεχνολογία, 4) Ο επαναπατρισμός ομογενών στον τόπο καταγωγής τους, 5) Η ανάπτυξη του τουρισμού (και ειδικά των εναλλακτικών του μορφών) στην περιοχή, ως πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος.

Οι απειλές – κίνδυνοι όσον αφορά τις δημογραφικές τάσεις και κοινωνικές εξελίξεις της περιοχής είναι: 1) Η τάση γήρανσης του πληθυσμού, σε συνδυασμό με τα φαινόμενα υπογεννητικότητας και την απουσία νέου πληθυσμού, 2) Η αύξηση της ανεργίας, 3) Η συνεχιζόμενη μετανάστευση από τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές προς τα αστικά κέντρα και τις πεδινές περιοχές, λόγω της προσφοράς υψηλότερων ευκαιριών απασχόλησης, 4) Η σταδιακή απαξίωση και μη ελκυστικότητα του γεωργικού επαγγέλματος.

4.4  Πρωτογενής Τομέας

Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί τον κυριότερο και σπουδαιότερο παραγωγικό τομέα της περιοχής παρέμβασης, από πλευράς εισοδήματος και απασχόλησης.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Οι ευνοϊκές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή για την ανάπτυξη της ποιοτικής παραγωγής (προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, βιολογικά προϊόντα, παραδοσιακά προϊόντα), 2) Η βασική καλλιέργεια της περιοχής, η ελαιοκαλλιέργεια, αποτελεί πηγή κύριου ή και συμπληρωματικού εισοδήματος (λόγω της μικρής ετήσιας απασχόλησης που απαιτεί) για την πλειοψηφία των κατοίκων της, 3) Η ύπαρξη τεχνογνωσίας στην παραγωγή τοπικών παραδοσιακών προϊόντων, 4) Η διατηρηση σε μεγάλο βαθμό των τοπικών παραδοσιακών παραγωγικών τεχνικών και του τοπικού παραγωγικού οικοσυστήματος, 5) Η άριστη ποιότητα των τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, με τρία (3) προϊόντα ΠΟΠ (Τσακώνικη Μελιτζάνα Λεωνιδίου, Ελαιόλαδο Κροκεών Λακωνίας και Μήλα Ντελίσιους Πιλάφας), δύο (2) εν δυνάμει προϊόντα ΠΟΠ (Βατικιώτικο Κρεμμύδι Νεάπολης και Αγκινάρα Ιρίων), δύο (2) προϊόντα ΠΓΕ (ελαιόλαδο Νομού Λακωνίας με την προϋπόθεση ότι τυποποιείται και Κρασί Τεγέας), και πλήθος προϊόντων βιολογικής καλλιέργειας (ελαιόδεντρα, εσπεριδοειδή, κηπευτικά και αμπέλια.), 6) Η ύπαρξη σημαντικών εκτάσεων βοσκοτόπων και αυξημένων δυνατοτήτων άσκησης της βιολογικής κτηνοτροφίας, 7) Η ύπαρξη σημαντικών εκτάσεων δασών για την άσκηση της δασοκομίας.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η κυριαρχία της μικρής κλίμακας και ο κατακερματισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, 2) Τα έντονα χαρακτηριστικά εξάρτησης από τη μονοκαλλιέργεια της ελιάς στο μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής, όπως και από τις διακυμάνσεις στην τιμή του ελαιολάδου, 3) Ο υψηλός βαθμός εξάρτησης του πρωτογενή τομέα από τις επιδοτήσεις, 4) Η γήρανση των κατόχων γεωργικών εκμεταλλεύσεων της περιοχής, 5) Η ανεπαρκής επιμόρφωση και κατάρτιση των αγροτών καθώς και η ελλιπής πληροφόρηση τους σχετικά με τους κανονισμούς που σχετίζονται με τον γεωργικό τομέα, 6) Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της γεωργικής (φυτικής και ζωικής) παραγωγής, λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής, 7) Η έλλειψη οργανωμένων κτηνοτροφικών μονάδων, ειδικότερα στον τομέα της αιγοπροβατοτροφίας, 8) Το χαμηλό επίπεδο σταβλισμού και η έλλειψη υποδομών/ οργάνωσης των βοσκοτόπων, 9) Η έλλειψη σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, 10) Η αδυναμία οργάνωσης των παραγωγών σε ομάδες, 11) Τα σοβαρά προβλήματα στην τυποποίηση και την εμπορία βασικών αγροτικών προϊόντων της περιοχής, 12) Η περιορισμένη ανάπτυξη του δασικού τομέα και των δασικών προϊόντων, 13) Η έλλειψη κινήτρων για επενδύσεις.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η στροφή των καταναλωτών, παγκοσμίως, προς προϊόντα υγιεινής και ποιότητας (π.χ. βιολογικά προϊόντα), 2) Η διείσδυση πιστοποιημένων προϊόντων (ΠΟΠ, βιολογικά) σε νέες αγορές, 3) Η αξιοποίηση των αγροτο-περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΑΠ για την προστασία του ορεινού αγροτικού περιβάλλοντος της περιοχής, 4) Η δυνατότητα ένταξης σε αγροτοδιατροφικές αλυσίδες προγράμματος  CLLD της επόμενης  Προγραμματικής Περιόδου που αφορούν την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση της υπαίθρου (σχέδια βελτίωσης, νέοι αγρότες, επενδύσεις στην εμπορία και τυποποίηση κλπ.), 5) Η αποτελεσματικότερη διαχείριση των μεγάλων εκτάσεων βοσκοτόπων (μέσω προγραμμάτων) που περικλείει η περιοχή, 6) Η δραστηριοποίηση των αγροτικών συνεταιρισμών και η δημιουργία νέων ανταγωνιστικών δικτυώσεων (τομεακών και διατομεακών) για την προβολή και προώθηση των τοπικών αγροτικών προϊόντων, 7) Η ανάπτυξη του αγροτουρισμού ως γέφυρας διάθεσης των προϊόντων της περιοχής, 8) Η αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού της περιοχής σε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά καθώς και της μελισσοκομίας.

Οι απειλές – κίνδυνοι όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Οι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές και τα έντονα και απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα, 2) Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η έλλειψη υδατικών πόρων, 3) Η σταδιακή απαξίωση του γεωργικού επαγγέλματος, 4) Η έλλειψη σταθερής αναπλήρωσης των απασχολούμενων που εγκαταλείπουν την γεωργοκτηνοτροφία και η συνεχιζόμενη ηλικιακή επιβάρυνση αυτών που παραμένουν, 5) Η σταδιακή μείωση των επιδοτήσεων της ΚΑΠ, 6) Η έλλειψη επιχειρηματικού πνεύματος και νοοτροπίας, 7) Η καθυστέρηση στην προσαρμογή των απασχολουμένων του πρωτογενή τομέα στη σύγχρονη τεχνολογία, 8) Η εξάντληση και μείωση της ποιότητας των υδατικών αποθεμάτων.

4.5  Δευτερογενής Τομέας

Η συμβολή του δευτερογενή τομέα στην οικονομία της περιοχής παρέμβασης είναι περιορισμένη και αναφέρεται κυρίως στην αξιοποίηση των προϊόντων του πρωτογενή τομέα.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα όσον αφορά το δευτερογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η ύπαρξη σημαντικής αγροτικής παραγωγής με δυνατότητα μεταποίησης (ελαιόλαδο, βρώσιμη ελιά, σύκα, πατάτες, εσπεριδοειδή, οπωροκηπευτικά, οίνοι, αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά, κ.α., 2) Η ύπαρξη τεχνογνωσίας και παράδοσης στη μεταποίηση τοπικών παραδοσιακών κυρίως αγροτικών προϊόντων, 3) Η σημαντική τουριστική κίνηση της περιοχής που επιφέρει αύξηση της ζήτησης τυποποιημένων και συσκευασμένων προϊόντων.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα όσον αφορά το δευτερογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος λόγω της έλλειψης κινήτρων, ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης – συμβουλευτικής σε θέματα ΜΜΕ, 2) Η έλλειψη δεξιοτήτων και εξειδίκευσης στον τομέα της μεταποίησης – τυποποίησης και στην διαχείριση – λειτουργία ΜΜΕ, 3) Η έλλειψη υποδομών, 4) Η απουσία οργανωμένων δικτύων προώθησης των προϊόντων, 5) Το μικρό μέγεθος των μονάδων και η αδυναμία προσαρμογής τους στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες όσον αφορά το δευτερογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων της 4^ης Προγραμματικής Περιόδου που αφορούν τη δημιουργία, εκσυγχρονισμό και επέκταση μονάδων μεταποίησης, και την εκπαίδευση σε θέματα διαχείρισης και λειτουργίας ΜΜΕ, 2) Η βελτίωση των υποδομών για τη βελτίωση της πρόσβασης στα αστικά κέντρα, 3) Η αξιοποίηση συστημάτων ολικής ποιότητας (ISO, HACCP, κλπ) ώστε να ενισχυθεί η βελτίωση της ποιότητας και της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων της μεταποίησης, 4) Η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και η βελτίωση των τεχνολογικών συστημάτων για τη βελτίωση και αύξηση της παραγωγής, 5) Ο προσανατολισμός σε συμπληρωματικές δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ. δημιουργία επισκέψιμων μονάδων, κ.α.).

Οι απειλές – κίνδυνοι όσον αφορά το δευτερογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η συνεχής αύξηση του εθνικού και διεθνή ανταγωνισμού με ανταγωνιστικά προϊόντα υψηλής ποιότητας και αναγνωρισιμότητας, 2) Η συνεχιζόμενη μετανάστευση του νέου ενεργού πληθυσμού και η αποδυνάμωση του εργατικού δυναμικού στον τομέα, 3) Η συνεχιζόμενη γήρανση του πληθυσμού, 4) Το ενδεχόμενο αρνητικών τάσεων (μείωση επιδοτήσεων) στην γεωργική παραγωγή με άμεσες συνέπειες στο δευτερογενή τομέα.

4.6  Τριτογενής Τομέας

Η συμβολή του τριτογενή τομέα στην οικονομία της περιοχής είναι σημαντική αλλά παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση στις δυναμικές της ζώνες και ελλείψεις στις ορεινές περιοχές.

Οι δυνάμεις – πλεονεκτήματα όσον αφορά τον τριτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η πληθώρα ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων και αρχαιολογικών χώρων (αρχαιολογικός χώρος Τεγέας, Πύργος Τσικαλιώτη, Μυστράς, Κάστρο Μονεμβάσιας, κ.α.), 2) Το πλούσιο φυσικό περιβάλλον του ορεινού όγκου του Πάρνωνα και του Ταϋγέτου και των περιοχών NATURA 2000, 3) Το ήπιο κλίμα, η πλούσια χλωρίδα και πανίδα και η ποιότητα των θαλασσών, 4) Η ευνοϊκή στάση του τοπικού πληθυσμού και των τοπικών φορέων για θέματα που άπτονται της τουριστικής ανάπτυξης, 5) Η ικανοποιητική προσπελασιμότητα εντός της περιοχής παρέμβασης όσο και προς τα ευρύτερα αστικά κέντρα, 6) Η υψηλή κοινωνική συνοχή που βασίζεται σε κοινές ιστορικές καταβολές και παραδόσεις.

Οι αδυναμίες – μειονεκτήματα όσον αφορά τον τριτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η άνιση χωροταξική τουριστική ανάπτυξη και κατανομή τουριστικών υποδομών, 2) Η επικράτηση μονάδων διανυκτέρευσης χαμηλών κατηγοριών και χώρων εστίασης χαμηλής ποιότητας, κυρίως οικογενειακού χαρακτήρα, 3) Η χαμηλή πληρότητα των καταλυμάτων της περιοχής (μέση πληρότητα 24,93%), η έντονη εποχικότητα του τουριστικού προϊόντος και η μικρή μέση διάρκεια παραμονής, 4) Η προσέλκυση επισκεπτών χαμηλής εισοδηματικής τάξης και η αδυναμία κάλυψης των απαιτήσεων των επισκεπτών υψηλής εισοδηματικής τάξης, 5) Τα χαμηλά επίπεδα ποιότητας των τουριστικών υποδομών και υπηρεσιών, 6) Η στασιμότητα του τουριστικού προϊόντος λόγω των συμπληρωματικών εισοδημάτων από τον πρωτογενή τομέα, 7) Η απουσία στοχευμένης στρατηγικής τουριστικής ανάπτυξης και area marketing, έλλειψη ενιαίου και ολοκληρωμένου τουριστικού προϊόντος, 8) Η εμφανής απουσία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων από το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, 9) Η έλλειψη δεξιοτήτων και εξειδίκευσης στον τομέα του τουρισμού και στη διαχείριση – λειτουργία ΜΜΕ, 10) Η έλλειψη ολοκληρωμένης σήμανσης των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, 11) Η ανεπάρκεια υποδομών για την προσβασιμότητα, την προστασία του περιβάλλοντος και διασύνδεση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής, 12) Η απουσία δράσεων και υποδομών εναλλακτικού τουρισμού.

Οι προοπτικές – ευκαιρίες όσον αφορά τον τριτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η αύξηση του ενδιαφέροντος παγκοσμίως για δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού, 2) Η διασύνδεση των προϊόντων της τοπικής παραγωγής με την παροχή υπηρεσιών, 3) Η αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων της 4^ης Προγραμματικής Περιόδου που αφορούν τη δημιουργία, εκσυγχρονισμό και επέκταση μονάδων διανυκτέρευσης, εστίασης και παροχής υπηρεσιών, όπως και την εκπαίδευση σε θέματα ορθών πρακτικων και διαχείρισης και λειτουργίας ΜΜΕ, 4) Η βελτίωση των υποδομών εξυπηρετησης των επισκεπτών τόσο για την άνετη πρόσβαση στην ενδοχώρα, όσο και για τη διασύνδεση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων αλλά και για την υποστήριξη εναλλακτικών τουριστικών δραστηριοτήτων.

Οι απειλές – κίνδυνοι όσον αφορά τον τριτογενή τομέα στην περιοχή είναι: 1) Η «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού χωρίς παράλληλα την υποστήριξη της ανάπτυξης και των άλλων τομέων της οικονομίας με συνέπεια την υποβάθμισή τους, 2) Η αλλοίωση των στοιχείων της τοπικής παράδοσης και κληρονομιάς σε «τουριστικό προϊόν ευρείας κατανάλωσης», 3) Η ανεξέλεγκτη και άναρχη κατασκευή υποδομών διανυκτέρευσης χωρίς την τήρηση αυστηρών προδιαγραφών ποιότητας τόσο αναφορικά με το εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον, όσο και με τις παρεχόμενες υπηρεσίες, 4) Οι καθυστερήσεις στην κατασκευή υποδομών για την προσβασιμότητα, το περιβάλλον και διασύνδεση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις αποτυπώνονται συνοπτικά στον πίνακα ανάλυσης SWOT που ακολουθεί.

4.7  Πίνακας Ανάλυσης SWOT

 

5. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ – ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Πάρνωνα Α.Ε. σήμερα δραστηριοποιείται στις περιφέρειες των Νομών Αρκαδίας, Λακωνίας και Αργολίδας. Ιδρύθηκε στις 26/9/1995 (ΦΕΚ 5854/11-10-95) και έλαβε τη μορφή της Ανώνυμης Εταιρείας, με κύριο σκοπό την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής του Πάρνωνα.

Με την από 25/5/2007 Γενική Συνέλευση των μετόχων της, η Εταιρεία έλαβε την επωνυμία «Αναπτυξιακή Πάρνωνα. Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α.», σύμφωνα με το Ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων». Οι κύριοι τομείς δραστηριότητας της Εταιρείας αφορούν την ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη, την προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, την υλοποίηση δράσεων κοινωνικής πολιτικής, και την υλοποίηση δράσεων προβολής και προώθησης της περιοχής.

Σήμερα, το έτος 2014, 19 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Εταιρεία βρίσκεται να απασχολεί σε μόνιμη βάση 16 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων και έχει σε ισχύ συμβάσεις παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών με 17 μόνιμους εξωτερικούς συνεργάτες (μηχανικοί, γεωτεχνικοί, οικονομολόγοι κτλ) στην παροχή συμβουλών, τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την εκπόνηση ειδικών μελετών για την Τεχνική Στήριξη των Ο.Τ.Α. και το Τεχνικό Τμήμα, διαμορφώνοντας συνολικά μια επιχειρησιακή δομή 33 στελεχών.

Έχουν υλοποιηθεί μια σειρά έργων και προγραμμάτων κατά τη διάρκεια της 2^ης και 3^ης  προγραμματικής περιόδου, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 38.000.000,00€ με κύριους συνεργάτες το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, την Περιφέρεια Πελοποννήσου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Πολιτισμού κλπ.

Έχει λάβει πιστοποίηση της Διαχειριστικής Επάρκειας τύπου Α, Β & Γ για την υλοποίηση έργων άλλων φορέων (πχ. Δήμοι) στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Η εμπειρία, το κύρος, η αποτελεσματικότητα με υπόβαθρο τη διαφάνεια, την αξιοπιστία και τη δημοκρατική λειτουργία στη λήψη αποφάσεων, αποτελούν τα στοιχεία που δίνουν το περίγραμμα της καθημερινής δράσης της. Η πιστοποίηση της λειτουργίας της σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9000:2001 Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας αποτυπώνει και επίσημα την ποιοτική παροχή των υπηρεσιών της καθώς και την ποιοτική εσωτερική οργάνωσή της, η οποία αποτελεί ταυτόχρονα σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον.

6. EΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

6.1 Όραμα του Τοπικού Προγράμματος

Το όραμα της στρατηγικής σχεδιασμού του Τοπικού Προγράμματος, μπορεί να βασιστεί στο τρίπτυχο «Πολιτισμός – Τοπική Παραγωγική Ταυτότητα- Εξωστρέφεια»  με την αναβάθμιση και τη διαφοροποίηση της τοπικής παραγωγής με ενσωμάτωση έρευνας και καινοτομίας για τη δημιουργία μιας αγροτικής περιοχής ελκυστικής για εργασία και κατοικία  που χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και καινοτόμα ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα.

6.2 Προκλήσεις

Οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπιστούν στη νέα προγραμματική περίοδο, αφορούν  στην οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα με επανεκκίνηση στο νέο περιφερειακό εθνικό και ευρωπαϊκό περιβάλλον, που συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα:

6.3 Στόχοι και κατευθύνσεις του Τοπικού Προγράμματος

Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα της ανάλυσης SWOT, καθορίζονται κατ’ αρχήν οι στόχοι και οι κατευθύνσεις του Τοπικού Προγράμματος που ενσωματώνουν τις οριζόντιες πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης, ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, προστασίας του περιβάλλοντος και προώθησης ίσων ευκαιριών.

Οι κύριοι στόχοι της CLLD αποσκοπούν στο:

• να ενθαρρύνουν τοπικές κοινότητες να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις από τη βάση σε περιστάσεις όπου υπάρχει ανάγκη απόκρισης σε εδαφικές και τοπικές προκλήσεις που απαιτούν δομικές αλλαγές,
• να ενισχύσουν την συλλογικότητα της κοινότητας και θα τονώσουν την καινοτομία (συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής καινοτομίας), την επιχειρηματικότητα και την ικανότητα δράσης για αλλαγές μέσω της ενθάρρυνσης της ανάπτυξης και ανακάλυψης ανεκμετάλλευτων δυνατοτήτων στο εσωτερικό κοινοτήτων και περιοχών,
• να προωθήσουν την κοινωνική ιδιοκτησία μέσω της ενίσχυσης της συμμετοχής εντός κοινοτήτων και θα αναπτύξουν το αίσθημα συμμετοχής και ιδιοκτησίας, το οποίο μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της ΕΕ, και
• να υποβοηθήσουν την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση παρέχοντας ένα δρόμο για τις τοπικές κοινότητες προκειμένου να συμμετάσχουν πλήρως στην υλοποίηση των στόχων της ΕΕ σε όλες τις περιοχές.

Βάση της υφιστάμενης κατάστασης, διαμορφώνονται οι αντίστοιχες κατευθύνσεις για την εφαρμογή του CLLD, που αφορούν:

• Ενίσχυση μεταποίησης και τυποποίησης με έμφαση στα προϊόντα που αναδείχθηκαν σε κάθε Περιφέρεια στη λογική του «καλαθιού αγροτικών προϊόντων»
• Ενσωμάτωση στα Προγράμματα όλου του πλέγματος δράσεων που αφορούν στο σύνολο της διαδρομής της τοπικής παραγωγής «από το χωράφι μέχρι το ράφι» συμπεριλαμβανομένων των Σχεδίων Βελτίωσης
• Βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων
• Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με βάση τις νέες ανάγκες
• Ενίσχυση της διασύνδεσης του τουρισμού της υπαίθρου με την τοπική παραγωγή (π.χ. με πριμοδότηση κατά την αξιολόγηση)
• Ενίσχυση κατά προτεραιότητα τοπικών συνεργατικών σχημάτων
• Προώθηση προϊόντων ΤΠΕ ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές
• Στήριξη της καινοτομίας με ιδιαίτερη πριμοδότηση σχετικών ενεργειών
• Αύξηση της εξωστρέφειας με προώθηση στοχοθετημένων συνεργασιών
• Βελτίωση της ποιότητας ζωής με την υλοποίηση των αναγκαίων βασικών υποδομών με βάση την καταγεγραμμένη τάση επιστροφής στην ύπαιθρο, λόγω της οικονομικής κρίσης.
• Πριμοδότηση επενδύσεων από ανθρώπους που επιστρέφουν στην ύπαιθρο.
• Ενσωμάτωση δράσεων αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού (η διαφαινόμενη τάση επιστροφής στην ύπαιθρο, νεώτερου σε ηλικία πληθυσμού καθιστά το ζήτημα αυτό ζωτικής σημασίας).

6.4 Χρονοδιάγραμμα της περιόδου προετοιμασίας

Για την προετοιμασία της στρατηγικής σχεδιασμού της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, έχει καταρτιστεί χρονοδιάγραμμα εργασιών, που αφορούν συναντήσεις με τοπικούς φορείς, με νέους, με αγρότες, με επιστήμονες και ομάδες επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή για τη διατύπωση απόψεων και προτάσεων μέσω διαβούλευσης.

Συγκεκριμένα, οι προγραμματισμένες ενέργειες αφορούν:

• Τρεις (3) συναντήσεις, μία ανά νομό, με εκπροσώπους από τις Περιφερειακές Ενότητες
• Τρεις (3) συναντήσεις Workshop, μία ανά νομό, με τους εκπροσώπους των Δήμων, τοπικούς φορείς και πολίτες (επιχειρηματίες, αγρότες, νέους κτλ),
• Μια (1) κεντρική, με τα καταληκτικά συμπεράσματα των συναντήσεων και παρουσίαση των κατευθύνσεων του Σχεδίου της ΠΠ 2014-2020
• Κατασκευή ιστοσελίδας με αναρτώμενο πληροφοριακό υλικό με τις τελευταίες εξελίξεις του Σχεδίου και εν συνεχεία του Προγράμματος

Συγκεντρωτικά:

25 Απριλίου 2015 |